Χρήση “βοηθητικών μέσων”στην εκπαίδευση του σκύλου

Πρώτα από όλα να ξεκαθαρίσουμε ότι τα μέσα αυτά (πνίχτης, ηλεκτρικό κολάρο, κολάρο ψεκασμού) όταν χρησιμοποιούνται στην εκπαίδευση του σκύλου προκαλούν πόνο και φόβο. Και κανείς φυσικά δεν αρνείται ότι φόβος και ο πόνος λειτουργούν και μάλιστα άμεσα. Το ερώτημα όμως είναι κατά πόσο θέλουμε “τα παιδιά μας” να μας υπακούν γιατί μας φοβούνται και πονούν ή γιατί μας σέβονται και μας αγαπούν. Σε αυτό το ερώτημα, πιστεύω ότι η απάντηση όλων, είναι αυτονόητη. 

Ας εξετάσουμε όμως πρώτα τι είναι το καθένα από αυτά :

• Πνίχτης: είναι ένα μια αλυσίδα η οποία κάθε φορά που ο σκύλος μας τραβάει, σφίγγει γύρω από τον λαιμό του με αποτέλεσμα να τον πνίγει ώστε να τον σταματήσει. Υπάρχουν πνίχτες από αλυσίδα, δερμάτινοι με καρφιά κα. Πνίχτης, εύκολα μπορεί να γίνει και το λουρί του σκύλου. 
• Ηλεκτρικό κολάρο: αποτελείται από δύο μέρη, το τηλεχειριστήριο και το περιλαίμιο. Έχει ενσωματωμένο έναν μηχανισμό με μπαταρίες που στέλνει στο σκύλο, κάθε φορά που γαυγίζει ή κάθε φορά που δεν ακούει τις εντολές μας, ρεύμα. 
• Κολάρο ψεκασμού: ενεργοποιούνται είτε από μακριά είτε με το γαύγισμα και πετούν σπρέι κάτω από το ρύγχος του ζώου. Το σπρέι συνήθως περιέχει  citronella. Χρησιμοποιούνται για την αποτροπή του γαυγίσματος.

Προβλήματα που δημιουργούν είναι :

• βλάβη μαλακών ιστών,
• προβλήματα στα μάτια, 
• βλάβη της τραχείας και του οισοφάγου,
• νευρολογικά προβλήματα,
• προβλήματα στην αυχενική μοίρα,
• τραυματισμό θυρεοειδή αδένα, 
• προβλήματα στους σιελογόνους αδένες. 
• στραγγαλισμός (που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε θάνατο), 
• εγκαύματα, 
• φόβο προς τη citronella με αποτέλεσμα τους θερινούς μήνες να είναι δύσκολη η χρήση της για τη προστασία του ζώου από τα παράσιτα. 
• συνδυάσουν αναπόφευκτα το ισχυρό ερέθισμα (πολύ δυνατό πόνο) προς οτιδήποτε έτυχε να έχει στραμμένη την προσοχή του εκείνη τη στιγμή ο σκύλος.  Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αν το σκυλί εκείνη την ώρα βλέπει άνθρωπο ή σκύλο, θα καταλάβει ότι αυτά είναι που του προκαλούν πόνο. Το αποτέλεσμα θα είναι ή να φοβάται ή να επιτίθεται.  
• καλύπτουν το πρόβλημα και δεν το διορθώνουν. Όταν ο πνίχτης βγει, το σκυλί θα σταματήσει να πονάει και θα αρχίσει πάλι να τραβάει. Αν πάλι έχει χρησιμοποιηθεί ηλεκτρικό κολάρο για την άρνηση λήψης τροφής, όταν αυτό βγει, το σκυλί δεν θα διστάσει να πάρει τη τροφή όχι απλά από το έδαφος αλλά ακόμα και από ξένο χέρι. Το ίδιο ισχύει και για τα κολάρα ψεκασμού και το γαύγισμα. 
• καταστρέφουν την σχέση μεταξύ ανθρώπου ζώου, αφού αυτό μαθαίνει να πονάει και να φοβάται από άνθρωπο της οικογενείας του, 
• κάνουν τη ζωή τους μαρτύριο. Στο διαδίκτυο μπορείτε να βρείτε βιντεάκια με ανθρώπους που τα έχουν τοποθετήσει στον λαιμό τους. Θα καταλάβετε αμέσως τι πόνο ένιωσαν. Αμέσως θα καταλάβετε τι αισθάνεται και ο σκύλος σας, φορώντας πνίχτη ή ηλεκτρικό κολάρο.

Μόνιμα επιχειρήματα αυτών που χρησιμοποιούν αυτά τα μέσα είναι :

• “και η μάνα πιάνει τα κουτάβια της και τα τραβάει και πολλές φορές τα τινάζει και να κάνει να πονάνε”  
• “ο σκύλος μου δεν πονάει γιατί χρησιμοποιώ τη μικρότερη βαθμίδα ρεύματος”
• “εγώ κάνω ορθή χρήση χωρίς να προξενώ πόνο”
• “το δοκίμασα στο χέρι μου και δεν πονάει”,
• “αν βάλεις το πνίχτη στο σωστό σημείο τότε δεν του κάνεις ζημιά”
• “είναι εκπαιδευτικά εργαλεία, τμήμα μιας εκπαίδευσης”
• “ήταν τόσο ανυπάκουο και τράβαγε τόσο πολύ που ήταν η τελευταία λύση που είχα”

Στην πραγματικότητα όμως όλα αυτά είναι άνευ ουσίας. Και αυτό γιατί απλά :

• η μάνα πιάνει τα κουτάβια της από το σβέρκο και όχι από το λαιμό, γνωρίζοντας ενστικτωδώς τη διαδικασία ώστε να μη τα πονέσει,
• για να αντιληφθεί ο σκύλος τι δεν πρέπει να κάνει, θα χρειαστούν πολλές επαναλήψεις και αύξηση του ρεύματος στη μέγιστη βαθμίδα,
• η περιοχή του λαιμού είναι μια ευαίσθητη περιοχή γεμάτη με νευρικές απολήξεις. Οποιαδήποτε διοχέτευση ρεύματος στο σημείο εκείνο, είναι εξαιρετικά επώδυνη και δεν έχει σχέση με την αίσθηση που δημιουργείται στο ανθρώπινο χέρι,
• δεν υπάρχει καλή και κακή χρήση όλων αυτών. Σε κάθε χρήση τους, προκαλούν  πόνο, φόβο και ζημιά,
• δεν μπορεί και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται στην εκπαίδευση ότι προκαλεί πόνο και φόβο,
• δεν είναι η έσχατη λύση. Τα προβλήματα μπορούν να αντιμετωπιστούν με την θετική εκπαίδευση και με τέτοιο τρόπο που και εύκολος είναι και βία δεν χρησιμοποίει και βελτιώνει τη σχέση, μεταξύ γονέα και κατοικίδιου. 

Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι οργανισμοί όπως ο Αμερικανικός Κτηνιατρικός Σύλλογος, ο Σουηδικός, ο Σύλλογος της Αυστραλίας κλπ έχουν καταδείξει την χρήση "τέτοιων βοηθημάτων" κατά την διάρκεια της εκπαίδευσης ως επιβλαβή. Επίσης ότι όλα αυτά, έχουν απαγορευθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά την κύρωση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προστασία των ζώων συντροφιάς. 
Πιο συγκεκριμένα στο άρθρο 7, αναφέρεται ότι: “Κανένα κατοικίδιο ζώο δεν θα πρέπει να εκπαιδεύεται με τέτοιο τρόπο που να είναι επιζήμιος για την υγεία και την ευημερία του, ειδικά με τον καταναγκασμό του ώστε να υπερβεί τις φυσικές ικανότητες ή τη δύναμή του ή με την υιοθέτηση τεχνητών βοηθημάτων που προκαλούν τραυματισμό ή περιττό πόνο, ταλαιπωρία ή αγωνία.” 
Στην χώρα μας, η χρήση τεχνιτών βοηθημάτων κατά την διάρκεια της εκπαίδευσης απαγορεύεται από το 1992.

Τέλος, η Διεθνής Κυνολογική Ομοσπονδία με δελτίο τύπου, που εξέδωσε στις 10 Απριλίου 2013 δηλώνει ότι : “Το σύνολο των μελών της Ομοσπονδίας διαχωρίζει ρητά τη θέση του και καταδικάζει όλες τις μορφές κακομεταχείρισης ζώων και τη χρήση απαγορευμένων εκπαιδευτικών βοηθημάτων. Η διαδικασία της εκπαίδευσης σκύλου δεν πρέπει ποτέ να προκαλεί τραυματισμό ή πόνο λόγω κακομεταχείρισης. Εδώ και χρόνια, οι μέθοδοι εκπαίδευσης βασίζονται σε μοντέρνες έρευνες συμπεριφοράς, με έμφαση στην θετική ενίσχυση.”

Γιώργης Ταξιδευτής
Θετικός εκπαιδευτής ανθρώπων και σκύλων